Panik Bozukluk nedir?

Beklenmedik ve tekrarlayan panik ataklarla ilişkilendirilen bozukluğa PANİK BOZUKLUK diyebiliriz. Ani bir korku veya rahatsızlık hissi ile birlikte panik atakların kendini göstermesiyle, kalp çarpıntısı hissetmek, terleme, titreme, nefes darlığı ve baş dönmesi, boğulma hissi gibi fiziksel belirtilerle ortaya çıkmaktadır. Genellikle birkaç dakika içinde bu ataklar zirveye ulaşır. Panik bozukluğu olan kişiler, bir panik atak geçirecekleri korkusuyla belirli durum veya yerlerden kaçınabilirler, bu da yaşam kalitelerini olumsuz etkileyebilir. Tedavi seçenekleri arasında psikoterapi (özellikle bilişsel davranışçı terapi) ve gerekirse ilaç tedavisine başvurulabilir.Tedavi ile yönetilebilir ve kontrol altına alınabilir.

Panik Bozukluk Belirtileri Nelerdir?

Panik bozukluk, aniden ve beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan panik ataklarla karakterize edilen bir anksiyete bozukluğudur. Panik ataklar, yoğun korku, rahatsızlık ve bedensel belirtilerle kendini gösterir. İşte panik bozukluk belirtileri:

1-Fiziksel Belirtiler

Kalp atışlarının hızlanması veya düzensizleşmesi, kalp krizi geçiriyor gibi hissetme.

Hızlı ve derin nefes alıp verme, boğulma hissi.

Soğuk ya da sıcak terleme.

Vücudun belirli bir bölgesinde ya da genel olarak titreme.

Kalp krizi ile karıştırılabilecek şekilde göğüste baskı ya da ağrı hissi.

Dengesizlik, bayılacakmış gibi hissetme.

Karın bölgesinde rahatsızlık, mide bulantısı ya da hazımsızlık.

Aniden ağızda kuruluk hissi.

Vücudun ani sıcak ya da soğuk hissetmesi.

Kaslarda aşırı gerginlik ya da ağrı hissi.

2-Duygusal ve Zihinsel Belirtiler

Aniden gelen ve hiçbir belirgin neden olmadan ortaya çıkan yoğun korku ya da panik hali.

Panik atak sırasında, kişi aniden öleceğini, kalp krizi geçireceğini ya da felç olacağını düşünebilir.

Kişi, panik anında kendine hâkim olamayacağını ya da çıldıracağını hissedebilir.

Çevrenin gerçek olmadığını ya da değişmiş olduğunu düşünme.

Kişi kendisini vücudundan ya da kendisinden kopmuş hissedebilir.

3-Davranışsal Belirtiler

Kişi, panik ataklarının tetiklenmesinden korktuğu için belirli yerlerden ya da durumlardan (kalabalık, kapalı alanlar) kaçınmaya başlayabilir.

Panik atakları yalnız başına geçirme korkusu nedeniyle kişi sürekli yanında birinin olmasını isteyebilir.

Kişi, atak sırasında öleceğini düşündüğü için sık sık hastanelere ya da doktorlara başvurabilir.

4-Panik Atakların Özellikleri

Panik ataklar aniden başlar ve genellikle 10-30 dakika sürer, ancak bazı vakalarda daha uzun sürebilir.

Panik ataklar belirli bir neden olmaksızın ortaya çıkabilir, ancak genellikle stresli bir durumdan sonra daha sık meydana gelir.

Panik atakların fiziksel belirtileri o kadar yoğun olabilir ki, kişi genellikle tıbbi bir acil durum yaşadığını düşünebilir (kalp krizi gibi).

5-Panik Bozukluk Sonrası Yaşanan Durumlar

Panik atak geçirdikten sonra, kişi sürekli olarak bir sonraki panik atağın ne zaman geleceği konusunda endişe duyar.

Kişi, daha önce panik atak yaşadığı yerlere (alışveriş merkezi, toplu taşıma araçları gibi) gitmekten kaçınabilir.

Panik bozukluğu olan kişiler, açık alanlar, kalabalık yerler ya da ev dışındaki yerlerden korkabilir ve agorafobi geliştirebilir.

Panik bozukluğu olan kişiler, sık tekrarlayan ve kontrol edemedikleri panik ataklar nedeniyle yaşam kalitesinde belirgin bir düşüş yaşayabilirler. Eğer panik bozukluğu belirtileri yaşıyorsanız, bir uzmanla görüşmek ve tedaviye başlamak önemlidir. Terapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile panik bozukluğu yönetilebilir.

Çocuklarda Panik Bozukluk Nelerdir?

Çocuklarda panik bozukluğu, tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi ani ve yoğun bir korku ya da panik hissi ile ortaya çıkar. Ancak çocuklar, duygularını ve fiziksel belirtilerini tam olarak ifade edemeyebilirler. Bu nedenle çocuklarda panik bozukluğunun belirtilerini anlamak ve erken müdahale etmek önemlidir. İşte çocuklarda panik bozukluk belirtileri:

1-Fiziksel Belirtiler

Kalbinin çok hızlı attığını söyleyebilir ya da çarpıntı hissedebilir.

Nefes almakta zorlanma, boğuluyormuş gibi hissetme ya da sık nefes alıp verme.

Başının döndüğünü, sersemlediğini ya da bayılacakmış gibi hissettiğini ifade edebilir.

Vücudun belirli bölgelerinde ya da genel olarak titreme ya da sarsılma.

Mide ağrısı ya da bulantı hissi yaşayabilir.

Göğsünde bir baskı, ağrı ya da sıkışma hissi yaşayabilir, bu genellikle kalp krizi geçirme korkusuyla birleşir.

Boğazda düğümlenme ya da yutkunma zorluğu.

Ani bir şekilde terlemesi, özellikle avuç içlerinde ya da alnında.

2-Duygusal ve Zihinsel Belirtiler

Panik atağı sırasında çocuk aşırı korku hisseder ve bunun sebebini tam olarak açıklayamayabilir.

Aniden öleceğini ya da ciddi bir hastalık geçireceğini düşünebilir.

Kontrolünü kaybedeceğini, bayılacağını ya da "çıldıracağını" düşünebilir.

Etrafındaki her şeyin gerçek dışı olduğunu veya tuhaflaştığını düşünebilir.

Kendi vücudundan ya da düşüncelerinden kopmuş hissedebilir, kendini yabancı hissedebilir.

3-Davranışsal Belirtiler

Panik atak geçirdiği ortamlardan ya da durumlardan kaçınabilir. Örneğin, kalabalık yerlerde ya da okula gitmekten korkabilir.

Panik atak korkusuyla çocuk ebeveynlerinden ayrı kalmak istemeyebilir ve onların sürekli yanında olmasını talep edebilir.

Panik atağı yalnız başına yaşama korkusu, çocuğun yalnız kalmaktan kaçınmasına neden olabilir.

Sürekli olarak ebeveynlerine ya da öğretmenlerine güvence arayan sorular sorabilir, örneğin "Bir şey olursa ne yaparım?" ya da "Bana bir şey olursa ne olacak?" gibi.

4-Okul ve Sosyal Hayattaki Belirtiler

Panik atak korkusuyla okula gitmek istemeyebilir ya da okuldan kaçma eğiliminde olabilir.

Panik ataklar çocuğun dikkatini toplamasını zorlaştırabilir, bu da okul performansında düşüşe neden olabilir.

Arkadaşlarıyla oynamaktan veya sosyal etkinliklere katılmaktan kaçınabilir, kalabalık ortamlar ya da grup etkinlikleri korku yaratabilir.

5-Uyku Problemleri

Panik atak geçirme korkusu çocukların uykuya dalmasını zorlaştırabilir.

Gece boyunca sık sık uyanma, kabus görme ya da geceleri panik atak yaşama.

Panik atak nedeniyle yaşanan stres, çocukların sabahları uyanmak istememesine yol açabilir.

6-Tekrarlayan Panik Ataklar

Çocuklar, belli bir tetikleyici olmadan tekrar eden panik ataklar yaşayabilir. Panik ataklar aniden başlar ve genellikle 10-30 dakika sürer.

Panik atak geçiren çocuklar, sonrasında sürekli olarak yeni bir panik atağın ne zaman geleceğini düşünerek kaygı yaşayabilirler.

7-Acil Durum Yanılgısı

Panik atağı sırasında çocuk, yaşadığı belirtileri ciddi bir sağlık sorunu (örneğin kalp krizi) olarak algılayabilir ve doktora gitmek için ısrar edebilir.

8-Çocuklardaki Panik Atakların Farklılıkları

Çocuklar, panik ataklarını yetişkinler kadar iyi tanımlayamayabilir. Bunun yerine, sadece "kendilerini kötü hissettiklerini", "çok korktuklarını" ya da "hasta olduklarını" söyleyebilirler.

Fiziksel belirtileri daha ön planda olabilir; örneğin mide ağrısı, baş dönmesi gibi belirtiler çocuğun panik atak sırasında yaşadığı en belirgin şikayetler olabilir.

Eğer çocuklarda bu belirtiler tekrarlıyorsa ya da hayatlarını olumsuz etkiliyorsa, bir uzmanla görüşmek önemlidir. Erken müdahale, çocuğun panik bozukluğu ile başa çıkmayı öğrenmesine yardımcı olabilir ve panik atakların sıklığını azaltabilir.

Panik Bozukluk Sebepleri

Panik bozukluğun kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak çeşitli faktörlerin bu bozukluğun gelişimine katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. İşte panik bozukluğun olası sebepleri:

1- Genetik Faktörler

Ailede panik bozukluğu ya da diğer anksiyete bozuklukları öyküsü olan bireylerde panik bozukluğu gelişme riski artabilir. Genetik yatkınlık, bireylerin stres ve kaygıyı nasıl işlediği üzerinde etkili olabilir.

2-Biyolojik Faktörler

Beyindeki bazı nörotransmitterlerin (serotonin, norepinefrin, GABA) dengesizlikleri panik bozukluğu ile ilişkilendirilebilir. Bu kimyasalların dengesizliği, anksiyete ve korku hissini artırabilir.

Panik atakların oluşumunda amigdala ve diğer beyin yapılarının rol oynadığı düşünülmektedir. Amigdala, tehdit algılama ve korku yanıtlarıyla bağlantılıdır.

3-Çevresel Faktörler

Büyük yaşam değişiklikleri, travmatik olaylar (örneğin, bir yakınını kaybetmek, boşanma, iş kaybı) ya da büyük stres kaynakları panik bozukluğunu tetikleyebilir.

Uzun süreli stres, bireylerin ruhsal sağlıklarını olumsuz etkileyebilir ve panik bozukluğu gelişimine zemin hazırlayabilir.

4-Psikolojik Faktörler

Duygusal olarak hassas, kaygılı ya da aşırı mükemmeliyetçi bireylerde panik bozukluğu riski daha yüksek olabilir. Ayrıca, geçmişte anksiyete ya da diğer ruhsal sorunlar yaşamış kişilerde bu risk artabilir.

Kişinin kendisi ya da çevresindekiler tarafından algılanan tehditler, korku ve kaygı yaratabilir. Bu durum, panik atakları tetikleyebilir.

5-Fiziksel Sağlık Sorunları

Kalp hastalıkları, tiroid sorunları, astım gibi bazı fiziksel sağlık sorunları, panik atak belirtilerine benzer belirtiler gösterebilir ve bu da panik bozukluğunu tetikleyebilir.

Alkol, kafein, nikotin ya da bazı uyuşturucuların kullanımı, panik atakların ortaya çıkma riskini artırabilir.

6-Öğrenilmiş Davranışlar

Çocukluk döneminde yaşanan travmatik deneyimler veya aşırı koruyucu bir aile yapısı, bireylerin korku yanıtlarını öğrenmesine ve panik ataklar geliştirmesine neden olabilir.

7-Duygusal Gelişim

Duygusal olgunluk ve başa çıkma becerilerinin eksikliği, stres ve kaygı ile başa çıkmada zorluk yaşanmasına neden olabilir, bu da panik bozukluğu riskini artırabilir.

8-Madde Kullanımı

Panik bozukluğu, genellikle depresyon, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) ya da sosyal anksiyete bozukluğu gibi diğer psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülebilir. Bu durum, panik bozukluğunun gelişiminde etken olabilir.

Panik bozukluğun nedenleri bireyler arasında farklılık gösterebilir ve genellikle birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Eğer panik bozukluğu belirtileri yaşıyorsanız, bir uzmana başvurmanız önemlidir. Uzmana danışmak, tanı koymak ve uygun tedavi yöntemlerini belirlemek için en doğru adım olacaktır.

Panik Bozukluk Türleri

Panik bozukluk, tek bir tip olarak kabul edilse de, farklı formlar ve diğer psikolojik rahatsızlıklarla birlikte çeşitli türlerde kendini gösterebilir. Bu türler, panik bozukluğunun nasıl ortaya çıktığı ve bireylerin deneyimlediği belirtilerle farklılaşır. İşte panik bozukluğunun yaygın türleri:

1-Klasik Panik Bozukluk (Agorafobi Olmaksızın)

Tanım: Klasik panik bozukluk, tekrarlayan ve beklenmedik panik ataklar ile karakterizedir. Bu ataklar, genellikle herhangi bir belirgin tetikleyici olmaksızın aniden ortaya çıkar ve yoğun korku ve fiziksel belirtilerle birlikte görülür.
Belirtiler: Çarpıntı, nefes darlığı, terleme, baş dönmesi, ölüm korkusu, kontrolü kaybetme hissi gibi belirtiler aniden başlar. Kişi, panik atağın tekrar geleceğine dair sürekli endişe duyar.
Agorafobi olmaması: Bu tip panik bozukluğunda, kişi açık alanlardan, kalabalık yerlerden veya dış mekanlardan kaçınma eğiliminde değildir. Panik ataklar, belirli bir mekanla sınırlı olmadan her yerde gerçekleşebilir.

2-Agorafobili Panik Bozukluk

Tanım: Panik bozukluğun bu türünde, kişi panik atak yaşama korkusu nedeniyle belirli yerlerden ya da durumlardan kaçınma davranışı geliştirir. Agorafobi, açık alan korkusu olarak bilinir, ancak genellikle kalabalık, kapalı yerler veya uzak mesafelerle ilişkili olabilir.
Belirtiler: Kişi panik atağı geçireceğini düşündüğü yerlerden (örneğin, kalabalık bir alışveriş merkezi, toplu taşıma araçları, açık alanlar) kaçınmaya başlar. Bu korku, kişinin sosyal hayatını kısıtlayabilir, hatta bazen evden çıkamamasına neden olabilir.
Kaçınma davranışı: Kişi, panik atak yaşadığında kaçamayacağını ya da yardım alamayacağını düşündüğü ortamlardan uzak durur. Bu durum, kişinin hayatında ciddi kısıtlamalara yol açabilir.

3-Duruma Bağlı Panik Atakları

Tanım: Bu tür panik bozukluğunda, panik ataklar belirli bir tetikleyiciyle bağlantılıdır. Belirli durumlarda ya da belirli yerlerde panik ataklar ortaya çıkar.
Belirtiler: Kişi genellikle huzursuz, sinirli ve kızgındır. Günlük hayatındaki olaylar karşısında sürekli olumsuz ve öfkeli tepkiler verir.
Kaçınma davranışı: Kişi, panik atakların meydana geldiği belirli durumlardan kaçınır ya da bu durumlardan aşırı derecede korkar.

4-Beklenmedik (Spontan) Panik Ataklar

Tanım: Bu türde panik ataklar, herhangi bir belirgin tetikleyici olmadan aniden ortaya çıkar. Kişi, rahat bir ortamda ya da beklenmedik bir zamanda, herhangi bir neden olmaksızın panik atağı geçirebilir.
Belirtiler: Kişi, panik atakları sırasında aşırı bir ölüm korkusu, kontrol kaybı ya da çıldırma hissi yaşar. Ataklar aniden gelir ve kişi neyin tetiklediğini anlayamaz.
Tedavi zorluğu: Bu tür panik ataklar genellikle öngörülemez olduğu için, kişi sürekli bir sonraki atağın ne zaman geleceği konusunda endişeli olabilir.

5-Gece Panik Atakları

Tanım: Gece panik atakları, uykuda ortaya çıkan panik ataklarıdır. Kişi, derin uyku sırasında aniden panik belirtileri ile uyanabilir ve bu durum, oldukça korkutucu olabilir.
Belirtiler: Kişi, aniden göğsünde sıkışma, nefes alamama hissi ya da kalp çarpıntısı ile uyanabilir. Gece panik atakları, gündüz yaşanan panik ataklarla benzer belirtiler gösterir, ancak uykuda gerçekleştiği için kişi kontrol edemediğini hissedebilir.
Uyku sorunları: Bu tür panik ataklar, kişinin uyku düzenini bozabilir ve uyuma korkusu geliştirmesine neden olabilir.

6-Medikal Koşullara Bağlı Panik Bozukluk

Tanım: Panik bozukluğu, bazı fiziksel sağlık problemleri veya hastalıklarla birlikte görülebilir. Bu durumda, panik ataklar altta yatan bir medikal durumla bağlantılıdır.
Belirtiler: Örneğin, tiroid sorunları, kalp hastalıkları veya hormon dengesizlikleri panik atakları tetikleyebilir. Bu durumda, panik bozukluğunun temel nedeni fiziksel bir sağlık problemidir ve bu durumun tedavisi ile panik ataklar da azalabilir.

7-Maddelere Bağlı Panik Bozukluk

Tanım: Alkol, uyuşturucular, kafein gibi maddelerin kullanımı veya bırakılması sonrasında panik ataklar ortaya çıkabilir. Bu tür panik bozukluğu, madde bağımlılığı ile doğrudan ilişkilidir.
Belirtiler: Kafein veya alkol gibi maddelerin aşırı kullanımı, merkezi sinir sistemini uyararak panik atakları tetikleyebilir. Aynı şekilde, madde yoksunluğu dönemlerinde de panik ataklar görülebilir.

8-Diğer Anksiyete Bozuklukları ile Birlikte Görülen Panik Bozukluk

Tanım: Panik bozukluğu, diğer anksiyete bozuklukları (genelleşmiş anksiyete bozukluğu, sosyal anksiyete, obsesif-kompulsif bozukluk gibi) ile birlikte görülebilir.
Belirtiler: Kişi hem diğer anksiyete bozukluklarının belirtilerini yaşar, hem de tekrarlayan panik ataklarla mücadele eder. Bu durum, tedavi sürecini karmaşıklaştırabilir.

Panik bozukluk, kişiden kişiye farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve kişinin hayatını ciddi anlamda etkileyebilir. Tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini düşüren bu bozukluk, genellikle bilişsel davranışçı terapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile başarılı bir şekilde yönetilebilir.

Panik Bozukluk Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Panik bozukluk kimlerde görülür?
Her yaştan insanı etkileyebilir, ancak genellikle ergenlik sonu veya erken yetişkinlik döneminde başlar. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür.

Panik atak nedir?
Panik atak, aniden başlayan ve genellikle 10 dakika içinde zirveye ulaşan, yoğun korku veya rahatsızlık hissidir. Çarpıntı, terleme, titreme, göğüs ağrısı, baş dönmesi ve nefes alamama gibi fiziksel belirtiler görülebilir.

Panik bozukluk ilaçsız geçer mi?
Bazı kişiler için terapi ve yaşam tarzı değişiklikleri ilaçsız tedavi için yeterli olabilir. Ancak her bireyin durumu farklıdır, bu nedenle bir uzmana danışmak en iyisidir.

Panik bozukluğu tetikleyen nedenler nelerdir?
Panik bozukluk genetik yatkınlık, stresli yaşam olayları, travmalar, biyolojik faktörler ve bazı kimyasal dengesizliklerden kaynaklanabilir. Bazı insanlar için panik ataklar belirgin bir tetikleyici olmadan da ortaya çıkabilir.

Panik atak kalp krizine neden olabilir mi?
Panik atak, kalp kriziyle benzer belirtiler gösterebilir, ancak panik atak kalp krizine neden olmaz. Yine de, kalp rahatsızlığı olan kişilerin panik atak yaşarken bir doktor kontrolünde olması önemlidir.

Panik bozukluk kalıcı mıdır?
Panik bozukluk çoğu kişide doğru tedavi ve stratejilerle kontrol altına alınabilir. Tedavi edilmediği takdirde uzun sürebilir, ancak etkili tedaviler sayesinde semptomlar büyük ölçüde azalabilir veya tamamen ortadan kalkabilir.

Panik atak sırasında ne yapılmalı?

Yavaş ve derin nefes almak.

Zihninizi dağıtacak şeyler düşünmeye çalışmak.

Atak sırasında tehlikede olmadığınızı ve bunun geçici olduğunu kendinize hatırlatmak.

Rahat bir ortamda kalmaya çalışmak ve ani hareketlerden kaçınmak.

Eğer bu sorular dışında başka merak ettikleriniz varsa, panik bozukluk hakkında daha fazla bilgi almak için iletişim adreslerim..